पुस्तक परिचय

नंदनने सुरू केलेल्या पुस्तक परिचयाच्या (book tagging) खेळात माझा डाव
१. शेवटचे वाचलेले मराठी पुस्तक -
डबल लाईफ: मूळ (अलेक पदमसी) अनुवाद आशा कर्दळे (चुभूद्याघ्या)

२. वाचले असल्यास त्यावर थोडक्यात माहिती -
अलेक पदमसी (आठवा लिरिलची धबधब्यात आंघोळ करणारी मुलगी, captain cook, कामसूत्र इ. आणि तुघलक, राष्ट्रकुल स्पर्धेतील उद्घाटन सोहळा), च्या आत्मचरित्राचा हा अनुवाद. एखादा माणूस किती सर्जनशील असू शकतो ह्याचे उदाहरण!

३. अतिशय आवडणारी/प्रभाव पाडणारी ५ मराठी पुस्तके -

खरं सांगायचं, तर इतकं वाचून झालं आहे, आणि त्यातलं इतकं आवडलं आहे, की ते इथे लगेच आठवणं आणि आठवलं तरी लिहिणं शक्य नाही. तरीही ...

सत्तांतर - व्यंकटेश माडगूळकर ( टारफुला - शंकर पाटील, सत्तांतर माकडांची गोष्ट आहे, टारफुला माणसांची)
वनवास - प्रकाश नारायण संत (पंखा, संगीत शारदा, याच मालिकेतलं आणखी एक)
कोंडुरा - चिं. त्र्य. खानोलकर
वंगचित्रे - पु. ल. देशपांडे
मृण्मयी - इंदिरा संत (कविता संग्रह)

४. अद्याप वाचायची आहेत, अशी ५ मराठी पुस्तके-

बरीच!

५. एका प्रिय पुस्तकाविषयी थोडेसे -

व्यंकटेश माडगुळकरांचं निसर्गप्रेम जाहीर आहे. नागझिरा सारख्या पुस्तकांतून त्यांनी जंगलातल्या सुरस चमत्कारिक गोष्टी सांगितल्या आहेत. पण 'सत्तांतर'मध्ये त्यांनी माकडांच्या जीवनावर फार वेगळ्या प्रकारे प्रकाश टाकलेला आहे. विशेषतः माणसाचा पूर्वज (so called) म्हणून या गोष्टीला महत्त्व आहे.

इतर बऱ्याच प्राण्याप्रमाणे वानरेही कळपाने राहतात. या कळपात बहुतेक एक नर आणि इतर माद्या व त्यांची पिल्ले यांचा समावेश होतो. हा नर या कळपाचे पूर्ण स्वामित्व उपभोगतो. इतर नरांना या कळपात प्रवेश नसतो. पण या नरांची कळपाचे स्वामित्व मिळवायची धडपड कायम चालू असते. ही धडपड, त्यातील क्रौर्य, डावपेच, 'बळी तो कान पिळी' ची सत्यता, मावळत्याकडे पाठ फिरवण्याचा अप्पलपोटेपणा यांचे थरकाप उडवणारे चित्रण माडगुळकर करतात.

ही कादंबरी वाचल्यावर, काही दिवसांतच 'टारफुला' हातात पडली. माणसांतही आपल्या पूर्वजाचे हे गुण वारसाहक्काने आले आहेत, हे त्यातून कळले. एका छोट्या गावातील सत्तेचा खेळ ह्या कादंबरीत रंगवला आहे. माकडे निदान नैसर्गिक प्रवृत्तीच्या प्रभावाखाली हा सत्तेचा खेळ खेळतात, पण माणसाला दिलेली बुद्धी इथे उलट काम करते. क्रौर्याच्या जोडीला कपटही आल्याने, हा सत्तेचा खेळ अधिक जीवघेणा आणि अनैसर्गिक होतो.

दोन्ही कादंबऱ्या लेखकांच्या प्रवाही आणि प्रभावी कथनाने वाचनीय झाल्या आहेत.

जा जा रे कगवा!

सकाळी गच्चीत फिरत असताना, एक कावळा माझा कान चाटून गेला. आणि समोरच्या झाडावर बसून त्याच्या मित्र आणि मैत्रिणीच्या नावे हाकट्या करू लागला. त्याला कुठल्या शब्दांत सांगावे म्हणजे तो निघून जाईल याचा विचार करताना काही चीजा मला आठवल्या.
जसराजांची बिलासखानी तोडीतली

जा जा रे जा, कगवा
इतनो संदेसो मेरो दैयो जा!
जो मोरे प्रीतम, घर आए
नैना बिछाऊ मगवा!

(हो आता नुसती पहिली ओळ देऊन चालणार नाही, कारण सगळ्यांची सुरुवात सारखीच आहे.)

दुसरी परवीन सुलतानाची पहाडीतली ठुमरी
जा जा रे कगवा,
मोरा रे संदेसवा, पिया पास ले जा!
दिन बिते मोरा तरपत, तरपत
रतिया कटे मोरा गिन गिन तारे, हाये राम

तिसरी देवता भैरव मधली जितेंद्र अभिषेकींची
जा रे कगवा,
पिया के देस
पतिया मोरी देजो

तसेच मारु बिहाग मधील (धन्यवाद मिलिंद)

जा रे जा कगवा
इतनो मोरा संदेसवा लिये जा
तुमरे कारण जुगसी बीतत
मेरी रतिया...
मै पतिया लिख भेजी.

पुष्कर लेलेंनी ही चीज उत्कृष्ट म्हटली आहे.

प्रेमपत्र, प्रेमसंदेश वगैरे नाजूक गोष्टी पोचवणं ही कबूतर, राजहंस वगैरे रुबाबदार जमातींनी करायची कामं आहेत अशी माझी आतापर्यंत समजूत होती, ती साफ खोटी ठरली. कदाचित कावळ्यासारख्या अरूप पक्षाकडून केवळ खरा प्रियकर (किंवा प्रेयसी)च संदेश स्वीकारू शकते, अशी पाठवणाऱ्याची समजूत असावी. ह्या चीजा एकवेळ ठीक, पण ज्ञानेश्वर त्या पुढची पायरी गाठतात,

पैल तो गे काऊ कोकताहे
शकून गे माये सांगताहे

कर्कश कोकणारा काऊ काही शकून सांगत असेल असे वाटणे म्हणजे कुत्रा भुंकताना रागदारी गातोय असं म्हणण्यासारखं आहे. हे कमी की काय म्हणून, हा कावळा उडून जावा म्हणून बरीच आमिषेही ते पुढे करतात

उड उड रे काऊ, तुझे सोनियाने मढवीन पाऊ
दहीभाताची उंडी लावीन तुझे तोंडी

मला माहित नव्हतं की हा सुराशी फटकून ओरडणारा हा पक्षी, गाणाऱ्यांना इतका प्रिय असेल! मी विचार करतोय यातली कुठली 'मात्रा' माझ्यासमोरच्या कावळ्याला लागू पडेल ते!